Szewna – parafia starsza niż okolica, którą dziś znamy

O początkach parafii wspomina Jan Długosz w "Księdze uposażeń diecezji krakowskiej". Historyk odnotowuje, że Szewna – należąca do biskupa krakowskiego – posiadała wówczas drewniany kościół poświęcony św. Mikołajowi. Istotnym elementem tamtej organizacji kościelnej był również kolator świątyni, którym – jak podaje Długosz – był kanonik kielecki, ks. Stanisław Czajka z Nowego Dworu herbu Dębno.

Długosz wspomina także, że jeszcze w 1440 roku kościół w Szewnie pozostawał drewniany. Zmiana przyszła dopiero w XVII wieku – stara świątynia została rozebrana, a pozyskane drewno wykorzystano do budowy szkoły. W jej miejsce wzniesiono kościół murowany, jednak – jak opisują przekazy – był to obiekt skromny: niewielki, ciemny, pozbawiony bocznych naw, kaplic oraz wieży. Burzliwa historia Rzeczypospolitej odcisnęła na nim piętno w 1657 roku, kiedy świątynia została złupiona i zbezczeszczona przez Szwedów.

Kolejny przełom nastąpił w połowie XVIII wieku. W 1755 roku ów murowany kościół rozebrano, a materiał budowlany przeznaczono na wzniesienie nowej świątyni. Tak powstał obecny kościół parafialny – obiekt wyróżniający się nie tylko skalą, lecz przede wszystkim rzadko spotykaną koncepcją architektoniczną. To budowla o oryginalnym układzie bazylikowym, utrzymana w stylistyce późnobarokowej, a zarazem nawiązująca do świątyni jerozolimskiej Santa Sanctorum.

Dziś cały kompleks architektoniczny w Szewnie oceniany jest jako zabytek wysokiej klasy w skali województwa. Trzynawowy kościół z rotundą przyciąga uwagę monumentalnym frontonem, wpisanym między dwie boczne wieże, które nadają bryle wyrazisty, reprezentacyjny charakter. Dopełnieniem tej opowieści o lokalnym rzemiośle i tradycji jest metalowa brama – zaprojektowana i wykonana przez hutników z zakładów hutniczych działających w pobliżu Szewnej.

Historia szewieńskiej parafii układa się w czytelny ciąg: od średniowiecznych początków, przez kolejne przebudowy i dramatyczne wydarzenia XVII wieku, aż po osiemnastowieczną realizację, która do dziś budzi zainteresowanie znawców architektury. To miejsce, w którym przeszłość nie jest jedynie datą w kronice, lecz widocznym w przestrzeni świadectwem ciągłości, przemian i ambicji dawnych pokoleń.